PSİKOLOJİDE YÖNTEM VE ÖLÇME

PSİKOLOJİDE YÖNTEM VE ÖLÇME

Yöntem : Bilimlerin doğa ve toplumsal olayları anlamak ve açıklamak için izledikleri sistemli ve düzenli yoldur.

Psikolojinin Yöntemleri


1. Gözlem

a) Doğal gözlem: Araştırmacının organizmanın içinde bulunduğu fiziki durumun ve bu durum karşısındaki davranışları, hiçbir şekilde etkide bulunmadan varolanı tespitle yetinmesidir.

Gözleme konu olan organizma bunun farkın-da olursa yapay davranışlarda bulunabilir.

b) Sistematik (Kontrollü) Gözlem : Şartları ve ortamı araştırmacı tarafında oluşturulan ve değiştirilebilen gözleme denir.

2. Deney

Bir olayın sebebi hakkında yapılan geçici açıklamayı (hipotez) doğrulamak veya yanlışlamak amacıyla yapılan araştırmalardır.

Deneyle ilgili kavramlar

Deneysel kontrol : Psikolojide çeşitli faktörlerden biri değiştirilir, diğerleri sabit tutulursa buna deneysel kontrol denir.

Denek: Üzerinde araştırma yapılan insan veya hayvana denir.

Deney grubu : Üzerinde araştırma yapılacak gruba deney grubu denir.

Kontrol grubu : Karşılaştırma yapmakta kullanılan gruptur.

Bağımsız değişken : Deneyde etkisi incelenen olaya denir.

Bağımlı değişken : Üzerinde bağımsız değişkenin etkisi incelenen olaya denir.

Örnek : Ücret tarifesinin üretim miktarı ve kalitesi üzerindeki etkisini incelemek için bir fabrikada çalışanlardan, yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi , yapılan iş ve çalışma süresi bakımından birbirine denk iki grup oluşturuluyor. Gruplardan birindeki bireylere ürettikleri parça başına, diğerindekilere ise haftalık olarak sabit miktarda ücret ödeniyor.

Bu deneyde parça başına ücret alan grup deney, haftalık ücret alan grup ise kontrol grubudur. Ücret ödeme şekli bağımsız değişken, verimin artıp artmaması bağımlı değişkendir.


3. Mülakat (Görüşme)

Teşhis ve tedavi için kişi hakkında bilgi toplanması gerekir. Bu da psikologun kişiyi doğrudan doğruya sorguya çekmesi ile mümkün olabilir. Buna görüşme denir.
4. Olay incelemesi (Biyografi)

Kişinin aile durumu, geçirmiş olduğu hastalıklar, okul hayatı, arkadaşları, başından geçen önemli olaylarla ilgili bilgi toplanmasıdır.

5. Test

Bireyden onu temsil edecek cevaplar almak üzere hazırlanmış, standart sorular sorularak yapılan testtir.

6. İstatistik

İstatistiksel metot, sayı ile ifade edilebilen verilerin elde edilmesinde, sınıflandırılmasında sunulmasında ve yorumlanmasında kullanılan bir tekniktir.

Grafikle Gösterme

İstatistiksel verilerin daha somut, daha açık ve kolay anlaşılır olması için grafiklerden yararlanılır.

a) Histogram (Sütun Diyagramı)

İstatistiksel ölçülerin sütunlar halinde grafikle gösterilmesidir.

b) Frekans Poligonu

Histogramdaki her basamağın orta noktasına yatay ekseninden o basamak aralığının puan sayısına kadar ki mesafeye bir nokta koymak ve bu noktaları birleştirmek suretiyle elde edilir.

7. Korelasyon

İki değişken veri arasındaki ilişkinin miktarını göstermek için kullanılan tekniktir.

İki veri arasındaki ilişki katsayılarla gösterilir. Korelasyon katsayısı 0 ile +1 ve 0 ile -1 arasın-da değişen değerler alır. +1 ve -1 ilişkinin en yüksek olduğu noktalardır. 0 ' da ise ilişki nötrdür. Yani iki değişken arasında hiçbir ilişki yoktur.
0




+ 1


- 1








Artar


Artar


Azalır


Azalır


Nötr





a)Negatif Korelasyon :

Değişkenlerden biri artarken diğerinin azalması şeklindeki korelasyondur.

Örnek : Ders çalışma ile başarısızlık arasındaki ilişki gibi.

b)Pozitif Korelasyon

Değişkenlerden biri artarken diğerinin de artması şeklindeki korelasyondur.

Örnek : Çok yemek yeme ile şişmanlık arasındaki ilişki gibi.

8. Farkların Önem Derecesini İnceleme

Bir araştırmanın sonucuna bağlı olarak yapılan karşılıklı yorum yapma işine denir.