Magnetİzma

MANYETİK MADDELER VE ÖZELLİKLERİ

Madde, farklı özellikleri nedeni ile farklı kuvvetlerin kaynağıdır. Kütlesi olan tüm maddeler birbirine kütlesel çekim kuvveti uygularken, elektrik yükü taşıyan maddeler birbirine elektriksel kuvvet uygular.

Bu kuvvetlerden farklı olarak bir de manyetik kuvvet vardır. Manyetik alanın manyetik maddeye etkisine manyetik kuvvet denir.

Manyetik alanın kaynağı mıknatıs ve elektromıknatıstır.

Mıknatıslar doğal ve yapay olmak üzere iki çeşittir. Doğal mıknatıs, manyetik olarak adlandırılan bir taştır. Demir elementinin oksijenle oluşturduğu Fe3O4 bileşiğidir. Yapay mıknatısların manyetik özelliği geçici ya da kalıcı olabilir. Saf demir, kazandığı mıknatıslık özelliğini çabuk kaybeder. Çelik bu özelliği daha uzun süre korurken alüminyum, nikel ve kobaltın alaşımından yapılan madde mıknatıslandıktan sonra bu özelliğini hiç kaybetmez.

Elektromıknatıslar ise üzerlerinden elektrik akımı geçtiği sürece manyetik alan oluştururlar. Elektrik akımı durduğunda manyetik alan yok olur.

Mıknatıslar biçimlerine göre çubuk ve U mıknatısı olarak adlandırılır.

Bunların dışında dünyanın kendisi de bir manyetik alan kaynağıdır. Dünyanın manyetik alan bir çubuk mıknatısın manyetik alanına benzer.

Bu alan uzaydan ve güneşten gelen elektrik yüklü parçacıklar için kalkan oluşturur.

Mıknatıslık etkisinin en çok gözlendiği mıknatıs uçlarına kutup adı verilir. Bir mıknatıs ortasından asıldığında hemen hemen kuzey-güney doğrultusunda dengeye gelir. Kuzeyi gösteren uca kuzey kutbu güneyi gösteren uca güney kutba denir. Kuzey kutbu N, güney kutbu S ile gösterilir.

Mıknatısların aynı cins kutupları birbirini iter, farklı cins kutupları birbirini çeker. Mıknatısların her iki kutba da mıknatıslanabilen manyetik maddeleri kendine doğru çekerler.

İki manyetik kutbun arasında oluşan manyetik kuvvet kutup şiddetlerinin çarpımı ile doğru kutupların arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.



n : Manyetik kutup şiddeti

d : Manyetik kutupların arasındaki uzaklık

Mıknatıs ikiye bölündüğünde kırılan uçlarda diğer uçların ters kutupları oluşur.

Dolayısı ile tek kutuplu manyetik bir madde yoktur.