Empirizm « Felsefi Görüşler

Doğru ve genel geçer bilginin duyumlar yoluyla oluşan deneylerle
kazanılabileceğini öne süren felsefe görüşüdür. Empirist anlayışa göre
insan zihninde doğuştan getirilen hiçbir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu
nedenle boş bir levha gibidir.

Empirist görüş, 17. ve 18.
yüzyıllarda sistemli bir düşünce olarak felsefe tarihinde yerini
almıştır. Empirizmi geliştirerek sistemli bir felsefe görüşü haline
getiren önemli düşünürler John Locke, Davit Hume, Condillac, Herbert
Spencer'dir.

JOHN LOCKE (1632-1704)

İnsan zihninde
bulunan bütün düşüncelerin kaynağı deneydir. Yaşam içinde gözlemler ve
deneylerle kazanılan bilgiler zihni doldurur. Locke'a göre deney iki
aşamada gerçekleşir.

Dış Deney (Duyumlama)

Duyu organları yoluyla edinilen izlenimler.

İç Deney (Düşünme)

Duyu verilerinin işlenerek yargılar biçiminde bilgiye dönüşmesi.

DAVİD HUME (1711-1776)

İnsan
zihninde önce duyumlama yoluyla oluşan "izlenimler" vardır.
İzlenimlerden de düşünceler oluşur. İzlenimler, duyumlarla oluştuğu
için canlı ve dinamik tasarımlardır. Düşünceler ise izlenimlere
dayanır. İzlenimler, severken, nefret ederken algılanan canlı
duyumlardır. Düşünceler ise bu canlı duyumların canlılığını kaybetmiş
kopyalarıdır.

D.Hume nedensellik ilkesini kabul etmez. Ona göre
doğadaki hiçbir olayda nedensellik ilişkisi yoktur. Olaylar kendi
başına oluşur. Hiçbir şeyin başka bir şeyle ilişkisi olamaz. Biz,
olayları ardarda gördüğümüz için onlar arasında nedensellik olduğunu,
birinin neden, diğerinin ise sonuç, olduğunu belirtmekteyiz.

D.Hume'un
bu yorumu "nedensellik ilkesi" üzerine bir kuşkunun doğmasına yol
açmıştır. Eleştirici felsefenin kurucusu olan Alman düşünürü İmmanuel
Kant, D.Hume'un bu görüşünden etkilenerek "Hume, beni dogmatik uykumdan
uyandırdı" demiştir.

E. CONDİLLAC (1715-1780)

Empirist
anlayışı duyumculuğa (sensualizm) indirgemiştir. Locke'un bilgi
anlayışındaki dış deneyi bilgilerin tek ve mutlak kaynağı yapmıştır.
Yani bütün insan düşüncesini duyumla temellendirmiştir. (Görüşlerini
mermer bir heykel örneği ile açıklamıştır.)

HERBERT SPENCER (1820-1903)

Deneyci
anlayışı evrimcilikle birleştirmiştir. Spencer'e göre insan, tüm yaşamı
boyunca yaptığı deneylerle kazandığı deneyimleri, kalıtım yoluyla
kazandıklarıyla birleştirerek gelecek nesillere aktarır. Spencer,
empirizmi, türlerin yapmış olduğu deneyler toplamı olarak yorumlamıştır.
Bilge Hikayeleri Felsefi Görüşler Filozoflar Genel Karma Felsefesi İletişim Anasayfa