ORHAN VELİ KANIK

Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914 tarihinde İstanbul'da doğdu. Galatasaray'da başladığı öğrenimini, babasının atandığı Ankara'da Gazi İlkokulu ve Ankara Erkek Lisesi'nde sürdürdü. Lise sıralarında Oktay Rifat ve Melih Cevdet'le arkadaş oldu. Liseyi bitirince İstanbul'a dönerek, Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne girdi (1932), ancak yüksek öğrenimini yarım bıraktı (1935). 1936'da Ankara'ya döndü ve askere gidinceye dek PTT Genel Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Milletlerarası Nizamlar Bürosunda memurluk yaptı. Yedek subaylığını tamamlayınca, iki yıl kadar, yine Ankara'da, Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda çalıştı. 1947'de, Hasan Âli Yücel'in yerine Reşat Şemsettin Sirer'in bakan olarak atanması üzerine, Milli Eğitim Bakanlığında "antidemokratik bir hava" esmeye başladığını söyleyerek, görevinden istifa etti. 1 Ocak 1949-15 Haziran 1950 tarihleri arasında yirmi sekiz sayı süren, on beş günde bir yayımlanan, iki sayfalık ' Yaprak' dergisini çıkardı. Yaprak dergisi serüvenini sürdüremeyeceğini anlayınca Ankara'dan ayrılıp İstanbul'a gitti. Gene o yılın kasım ayı içinde, bir haftalığına geldiği Ankara'da, 10 Kasım 1950 gecesinde, yolda, onarım için kazılmış bir çukura düşerek ayağından yaralandı. İstanbul'a döndükten sonra, bir arkadaşının evindeyken, durumu birdenbire kötüleştiği için kaldırıldığı Cerrahpaşa Hastanesi'nde, 14 Kasım 1950 tarihinde beyin kanamasından öldü, Rumelihisarı Mezarlığı'na gömüldü.

Garip ya da Birinci Yeni denilen akımın öncüsü, kuramcısı. Yirmi sekiz sayı süren Yaprak serüveni öncesinde, Ankara Erkek Lisesi'nde okul kooperatifin parasıyla Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile birlikte Sesimiz dergisini çıkarmışlardır. Biçemini belli eden ilk şiirlerini, yine, arkadaşları Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile birlikte Varlık dergisinde yayımladı ve müthiş bir ilgi gördü. Şiir ve yazıları, Varlık dergisinden başka İnsan, Ses, Gençlik, Küllük, İnkılapçı Gençlik, Ülkü, Demet, İşte, Aile gibi dergilerde yayımlanmıştır. İkinci Dünya Savaşına katılmayan ve katılmış kadar etkilenen Türkiye'de, Türk şiirini bir takım kalıp ve klişelerden, şairanelikten, yıpranmış benzetmelerden kurtardı, kısa ve basit ama vurucu bir söylem -eda- geliştirdi. Şiirin bilinen ve kabul gören sınır taşlarını yerinden oynattı. Yalın bir halk dili kullandı, yergi ve gülmeceden yararlanarak, sıradan yaşantıların şiirinin de yazılabileceğini gösterdi.


YAPITLARI

Garip (Oktay Rifat ve Melih Cevdet'le birlikte, 1941)
Garip (Yalnız kendi şiirleriyle, genişletilmiş 2. baskı, 1945)
Vazgeçemediğim (1945)
Destan Gibi (1946)
Yenisi (1947)
Karşı (1949)
Bütün Şiirleri (1951, 1975)

ŞİİRLERİ

Açsam Rüzgara
Anlatamıyorum
Ayrılış
Bayrak
Bayram
Bedava
Dalgacı Mahmut
Delikli Şiir
Gelirli Şiir
Gün Olur
Güzel Havalar
Harbe Giden
Hürriyete Doğru
İstanbul'u Dinliyorum
Kitabe-i Sengi Mezar
Macera
Pazar Akşamları
Rüya
Tren Sesi
Yaşamak

ŞİİR ÇEVİRİLERİ

Alıp Götüren Koku - Charles BAUDELAIRE
Dans Edelim Gel - Paul VERLAINE
Duyum (Sensation) - Arthur RIMBAUD
Geçmiş Ola - Paul VERLAINE
Hürriyet - Paul ÉLUARD
Hortlak - Charles BAUDELAIRE
İlk Sevgililer - Gerard De NERVAL
İnsan Ve Deniz - Charles BAUDELAIRE
İspanya'da - Paul ELUARD
Mezar Taşları - Philippe SOUPAULT
Ren Gecesi - Guillaume APOLLINAIRE
Yoksulların Ölümü - Charles BAUDELAIRE

BESTELENEN ŞİİRLERİ

Ayrılış, Ezginin Günlüğü - Ayrılış
Dalgacı Mahmut, Yeni Türkü - Dalgacı Mahmut
Gün Olur, Zülfü Livaneli - Gün Olur
Hürriyete Doğru, Ezginin Günlüğü - Hürriyete Doğru
İstanbul'u Dinliyorum, Zülfü Livaneli, İstanbul'u Dinliyorum
Macera, Ahmet Kaya - Macera

ORHAN VELİ IN ENGLISH

Pro Patria
Spread Out
Sunday Evenings
The Tavern